Η Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2014, είναι η πέμπτη που θα αναλάβει να ασκήσει η Ελλάδα από την ένταξή της στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), το 1981. Σε αντίθεση με την προηγούμενη Προεδρία –από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2003– η οποία πρόσθεσε άλλο ένα ορόσημο στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ με την προσχώρηση 10 νέων κρατών μελών, η επικείμενη έρχεται σε μια κρίσιμη καμπή, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης πασχίζει επί χρόνια να αντιμετωπίσει τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, την ύφεση και την ανεργία. Ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Μάιο του 2014, η συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ επαναδιατυπώνεται σε νέες βάσεις, καθώς οι Ευρωπαίοι πολίτες θέτουν ερωτήματα για την ικανότητα της Ένωσης να καθορίσει και να εφαρμόσει μια αξιόπιστη και αποτελεσματική πολιτική για την επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη, τα υψηλά επίπεδα απασχόλησης και την ευημερία.

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη και με δεδομένη την αποφασιστικότητα να γίνει καλή χρήση όλων των διαθέσιμων πόρων, η ελληνική Προεδρία της ΕΕ το 2014 θα είναι οικονομικά αποδοτική, με έναν περιορισμένο συνολικό προϋπολογισμό ύψους 50 εκατ. ευρώ. Η Ελληνική Προεδρία θα διοργανώσει 14 άτυπα υπουργικά συμβούλια στην Αθήνα, στο Ζάππειο Μέγαρο, καθώς και 100-120 συνεδριάσεις των διαφόρων ομάδων εργασίας ή του COREPER. Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες συναντήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των Συνόδων Κορυφής της ΕΕ, θα πραγματοποιηθούν στις Βρυξέλλες.

Η Ελλάδα ανέλαβε την πρώτη Προεδρία της ΕΟΚ το δεύτερο εξάμηνο του 1983, μόλις δύο χρόνια μετά την ένταξή της και σε μια ταραχώδη περίοδο για την Κοινότητα, καθώς τρία βασικά ζητήματα –ο εξορθολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η υιοθέτηση  μιας κοινής πολιτικής έρευνας και τεχνολογίας και η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας– είχαν προκαλέσει τριβές μεταξύ των κρατών μελών. Αντικρουόμενες και αγεφύρωτες απόψεις είχαν οδηγήσει σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα η Σύνοδος Κορυφής της Αθήνας (4-6 Δεκεμβρίου 1983) να ολοκληρωθεί χωρίς την έκδοση τελικού ανακοινωθέντος.

Η Ελλάδα ανέλαβε τη δεύτερη Προεδρία της στην ΕΟΚ το δεύτερο εξάμηνο του 1988. Την εποχή εκείνη, λόγω της αυξανόμενης ευαισθητοποίησης για περιβαλλοντικά θέματα και της διάδοσης των νέων τεχνολογιών, τέθηκαν στην ημερήσια διάταξη της Συνόδου Κορυφής της Ρόδου (2-3 Δεκεμβρίου 1988) θέματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάπτυξη του οπτικοακουστικού τομέα της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε τις προοπτικές για τη μελλοντική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και τη θέση της στον κόσμο, στη βάση της εμπειρίας από τη μέχρι τότε εφαρμογή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης και με φόντο τις ριζοσπαστικές αλλαγές στην παγκόσμια τάξη, ιδιαίτερα στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης, λίγους μόλις μήνες πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Μέχρι την ανάληψη της τρίτης Ελληνικής Προεδρίας, το πρώτο εξάμηνο του 1994, το θεσμικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος είχε αλλάξει σημαντικά, καθώς η Συνθήκη του Μάαστριχτ για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε μόλις τεθεί σε ισχύ. Κατά τη διάρκεια της τρίτης και της τέταρτης ελληνικής προεδρίας –η τελευταία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2003– η Ευρωπαϊκή Ένωση διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο, συμπεριλαμβάνοντας δεκατρία νέα μέλη. Στη Σύνοδο Κορυφής της Κέρκυρας (24-25 Ιουνίου 1994) υπεγράφη η Συνθήκη Προσχώρησης της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας ενώ, αντίστοιχα, η Συνθήκη Προσχώρησης της Εσθονίας, της Κύπρου, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας, της Σλοβενίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας  ​​–το μεγαλύτερο κύμα διεύρυνσης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης– υπεγράφη σε μια τελετή στη Στοά του Αττάλου, στους πρόποδες της Ακρόπολης, μετά την άτυπη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Αθήνα, 16-17 Απριλίου 2003).

Στον απόηχο μιας ταραγμένης δεκαετίας για την περιοχή των Βαλκανίων, η τέταρτη Ελληνική Προεδρία της ΕΕ ολοκληρώθηκε με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης και τη Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων (19-21 Ιουνίου 2003), που υιοθέτησε την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης: ένα σύνολο συγκεκριμένων μέτρων που επιβεβαιώνουν τη δέσμευση της ΕΕ στην ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Η Ελληνική Προεδρία του 2003 χαρακτηρίστηκε επίσης από την πρόσθετη πρόκληση του πολέμου στο Ιράκ, ενώ η ίδια η Ελλάδα ήταν στο κέντρο της διεθνούς προσοχής λόγω της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004.