Μια κοινά αποδεκτή από τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφωνία για την τροποποίηση του κοινοτικού πλαισίου πυρηνικής ασφάλειας (2009/71/ΕΥΡΑΤΟΜ) υιοθετήθηκε σήμερα από την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων του Συμβουλίου. Η συμφωνία για τη νέα Οδηγία επιτεύχθηκε υπό την Ελληνική Προεδρία, ύστερα από επίπονη και λεπτή διαπραγμάτευση, δεδομένου ότι η ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι σημαντικό θέμα εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών. 

 

Η νέα Οδηγία θέτει την ασφάλεια στο επίκεντρο, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα που προέκυψαν από προηγούμενα πυρηνικά ατυχήματα και τη διεθνή συνεργασία. Για πρώτη φορά τίθεται νομικά δεσμευτικός «στόχος ασφάλειας» στο ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Ευρώπη, υπάρχουσες ή νέες. Η νέα αρχιτεκτονική πυρηνικής ασφάλειας (α) προβλέπει ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που επιβάλλει την αρχή της πρόληψης των ατυχημάτων, και στην περίπτωση που συμβούν, τον περιορισμό εκτεταμένων συνεπειών από την έκλυση ραδιενέργειας και (β) ενισχύει επιμέρους κρίσιμες συνιστώσες του συστήματος για την πυρηνική ασφάλεια, όπως είναι ο ανεξάρτητος ρόλος και η λειτουργία των ρυθμιστικών αρχών, ο μηχανισμός αξιολογήσεων και η προώθηση της νοοτροπίας ασφάλειας.

 

Αναλυτικότερα, η Οδηγία:

 

• θεσπίζει υψηλότερες απαιτήσεις πυρηνικής ασφάλειας στην Ευρώπη, καθώς απαιτείται πλέον από τα κράτη μέλη να λάβουν μέριμνα για κάθε τύπο ατυχήματος, όσο απίθανο κι αν θεωρείται,

• καθιερώνει την εξαετή αξιολόγηση επιμέρους τεχνικών θεμάτων ασφάλειας (topical peer reviews)  πυρηνικών εγκαταστάσεων σε όλη την Ευρώπη, με συντονισμό όλων των κρατών μελών. Η πρώτη αξιολόγηση είναι προγραμματισμένη για το 2017,

• απαιτεί από τους διαχειριστές πυρηνικών σταθμών να διαθέτουν υποδομές και ετοιμότητα για απόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, 

• προβλέπει την ενδυνάμωση του ρόλου, της λειτουργίας και της αποτελεσματικής ανεξαρτησίας των ρυθμιστικών αρχών,

• εισάγει ως νομική απαίτηση την προώθηση της νοοτροπίας ασφάλειας (safety culture) και προβλέπει ενέργειες των κρατών μελών προς αυτή την κατεύθυνση,

• θεσπίζει απαιτήσεις σε θέματα διαφάνειας, ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού,  συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών, πυρηνικών και μη, όπου υπάρχει γειτνίαση με πυρηνικό σταθμό.

 

Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), Χρήστος Χουσιάδας, σχολίασε: «Η Ελληνική Προεδρία κατόρθωσε να επιτύχει αυτό που πριν έξι μήνες φάνταζε εξαιρετικά δύσκολο: μια νέα ευρωπαϊκή συμφωνία για το πλαίσιο ασφάλειας που διέπει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Ευρώπη. Μια συμφωνία που αποδεικνύει τα αντανακλαστικά της ΕΕ και των κρατών μελών της στο καθολικό αίτημα να μην συμβεί στην Ευρώπη πυρηνικό ατύχημα. Σε αυτή τη συζήτηση, όλα τα κράτη μέλη, πυρηνικά και μη πυρηνικά, είχαν ισότιμη ευκαιρία συμμετοχής, καθώς οι επιπτώσεις των πυρηνικών ατυχημάτων δεν γνωρίζουν σύνορα». 

 

Η τροποποίηση του ισχύοντος πλαισίου για την πυρηνική ασφάλεια προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στον απόηχο του πυρηνικού ατυχήματος της Φουκουσίμα και μετά τις  δοκιμές αντοχής (stress tests) που διενεργήθηκαν σε πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη την περίοδο 2011-2012.